Katar: Jeta pas Kupës së Botës, qëllime politike dhe plane gjeostrategjike madhështore

Përktheu: Hergi Llupi

Të hënën në mëngjes, Katari u zgjua duke kuptuar se Kupa e Botës kishte përfunduar. Erdhi, shkëlqeu dhe u shua si fishekzjarret spektakolare që vërshuan qiellin mbi stadiumin Lusail një natë më parë, pas finales së ëndrrave konkurruese të Argjentinës kudnër Francës. Pas 28 ditësh dimri dhe 64 ndeshjesh, vendi i vogël por i pasur po përpiqej që në fillim të javës së re të gjente sërish ritmet e buta të shkretëtirës së tij.

Turmat e zhurmshme i kishin zbrazur vendet e mbushura me njerëz nga zonat e tifozëve. Rreth 1.4 milionë vizitorë mbërritën atje gjatë turneut. Një numër i madh për një vend me një popullsi prej vetëm 2.7 milionë banorësh. Energjia shumëngjyrëshe pulsuese e të huajve që mbërrinin masivisht gjallëroi mjedisin pothuajse hipnotik, por për ata që nuk janë njohur me ngjarje të tilla për vendin mikpritës, largimi i tyre ishte më tepër një lehtësim. Zhurma kishte pushuar. Trafiku në bulevardet me gjashtë korsi rrodhën pa probleme, pa ndjenjën e urgjencës dhe stacionet e reja të metrosë të shndritshme u rikuperuan nga banorët pa nxitimet dhe shtytjet e vizitorëve të tërbuar. Duke përjashtuar emigrantët marokenë të vendosur përgjithmonë në vend, të gjithë tifozët e tjerë të 32 skuadrava ishin larguar.

Vetëm disa mijëra tifozë argjentinas, nga 40 mijë të strehuar përkohësisht atje, bredhin rrugicat gjarpëruese të tregut tradicional të Souk Waqif, duke festuar dhe duke kënduar. Shumica e pjesës tjetër me fanellat e tyre bardheblu, shalle dhe kapele të ekipit kombëtar u grumbulluan në aeroportin e kryeqytetit, për një fluturim 22 orësh pa ndalesë drejt atdheut në Amerikën e Jugut.

Shumica e francezëve ishin larguar masivisht për në shtëpi që nga agimi, ndërkohë që ekipet e huaja televizive, gazetarët, David Beckham dhe legjendat e fundit të futbollit paketuan valixhet. Cirku po largohej nga qyteti arab. Ai tashmë kishte arritur të vuloste në kujtesën e atyre që ndoqën performancën e tij të mrekullueshme, me momente tensioni, stresi, drame, gëzimi, lehtësimi, kthesash, ngazëllimi dhe emocioni. Kishte ende kohë për të nxjerrë në pah heronjtë dhe për të regjistruar legjendat e tyre, për të projektuar protagonistët e tij të bollshëm në skenën e stadiumeve me ajër të kondicionuar.

E ndërsa i gjithë kompleti po shpërbëhej gradualisht, drejtuesit, regjisorët dhe producentët e këtij ndikimi planetar uronin të kënaqur njëri-tjetrin. Sidoqoftë, ata kishin bërë mirë. Në fund të fundit, përtej argëtimit dhe pezullimit të ofruar nga loja e futbollit në terrenin e saj hibrid të përsosur, shumë më tepër ishte në rrezik. Para, prestigj, magjepsje, skema të ndikimit gjeopolitik, sharje politike, inovacione teknologjike, televizione kolosale, operacione komerciale dhe reklamuese. Në mënyrë të pashmangshme pas perdeve të një shfaqjeje të suksesshme kishte një premtim: Shfaqja duhet të vazhdojë.

Llogaritjet e Infantinos

Në mesditë të asaj dite me diell, relativisht të ngrohtë, presidenti i FIFA-s, Gianni Infantino, kishte bërë tashmë llogaritjet e tij. Nga shtëpia që ai ka marrë me qira për një vit në Doha, pasi kishte hequr dorë nga selia e tij në Cyrih,dhe në të cilën jeton me gruan e tij libaneze Lina Al Askar dhe dy nga katër fëmijët e tyre, ai shkëlqeu nga gëzimi dhe shkëlqeu nga drejtësia.

Kupa e Botës në Katar kishte sjellë një shumë të paprecedentë prej rreth 7.5 miliardë dollarë në FIFA përmes marrëveshjeve komerciale për periudhën katërvjeçare 2019-2022. Shuma e paimagjinueshme e fitimit përfaqësoi një rritje prej 1 miliardë nga Kupa e Botës së mëparshme në Rusi në 2018. Para të çmendura, të marra nga pesë burime të ndryshme, të drejtat televizive, marketingu, hostimi, licencimi dhe shitja e biletave. Kupa e Botës 2022 u mbyll me frekuentim rekord të ndeshjeve. Tribunat u vlerësuan të jenë të mbushura me një mesatare prej 53,125 spektatorësh për ndeshje. Kjo do të thotë se 3.4 milionë njerëz e ndoqën eventin drejtpërdrejt.

Në fushën e bashkëpunimeve dhe marrëveshjeve tregtare, nga pjesëmarrësit u zhvillua një festë madhështore dhe fitimprurëse. Partnerëve kryesorë të FIFA-s, të cilët kanë të drejta globale dhe mund të përdorin markën e saj në të gjitha turnet dhe në të gjitha industritë, si Adidas, Coca-Cola, Visa, Hyundai/Kia Motors, u janë bashkuar edhe shumëkombëshe kineze Wanda Group, Qatar Airways dhe Katar. Energjisë. Në nivelin e dytë të të ashtuquajturve sponsorë të Kupës së Botës, markave tradicionale Budweiser dhe McDonald’s iu bashkuan kompania indiane e teknologjisë Byju’s, kompanitë kineze Hisense, Mengniu Dairy, Vivo dhe platforma e kriptomonedhave me bazë në Singapor Crypto.com.

Dhe sigurisht që mbështetësit rajonalë u përcaktuan përsëri nga Katarët me bankën QNB, kompaninë e telekomunikacionit Ooredoo, si dhe sponsorin e parë të ri amerikan në më shumë se një dekadë, kompania Algorand që përfaqëson një ofrues të protokollit të kriptomonedhave të bllokut. Në marrëveshjet me lojtarë të tillë të biznesit global, paratë rrodhën logjikisht, duke përfshirë marrëveshjet televizive, të cilat sollën 56% të fitimeve totale, me qindra kanale në mbarë botën, në ekranin e vogël të të cilëve miliarda shikues i ndoqën ndeshjet drejtpërdrejt nga e gjithë bota.

Ata e panë dhe u lumturuan. Pa iu bindur kritikave të ashpra të disa aktivistëve, por edhe disa thirrjeve grafike për ndjeshmëri për të bojkotuar Botërorin 2022 në një vend jodemokratik që nuk respekton të drejtat e njeriut dhe të punës. Sikur Rusia e Putinit që organizoi Kupën e Botës katër vjet më parë u shërbeu të gjitha vlerave demokratike të paprekura dhe me respekt. Tifozët e futbollit nuk e përtypnin moralin. Ata erdhën vullnetarisht për të parë ndeshjet pa edhe reagimet e mëdha zinxhir të parashikuara që gjoja do të minonin pranimin dhe legjitimitetin e ngjarjes “kontroverse”.

Tifozi i rastësishëm i futbollit nuk ishte i pandjeshëm, por gjithashtu mbante një shportë të vogël për akuzat për skandale korrupsioni financiar. Përveç kësaj, ata nuk ishin as të parët dhe as të fundit në ngjarje të tilla.

Ndërsa Infantino po fërkonte i kënaqur duart disa kilometra larg në katin e 13-të të kullës Al Bidda 215 metra në bregdetin Corniche të Dohas, anëtarët e komitetit të organizatës së Kupës Botërore të Katarit pinë me qetësi një kardamom të verdhë, shpikje të cilët ata insistojnë të thërrasin kafe.

Presidenti dhe avokati i tij Hassan Al Tawadi, i diplomuar në Universitetin anglez të Sheffield, siguroi kolegët e tij se tani e tutje Kupa Botërore në vendin e tyre, e para në tokën arabe dhe dimri i parë në histori, do të shënonte një moment historik për të ardhmen. Vendi i tij fitoi publicitet global për një muaj dhe një ekspozim përkatës në të gjitha gjatësitë dhe gjerësinë e planetit. Si mund të mos ndihet i lumtur? Në çdo rast, pjesa financiare e çështjes asnjëherë nuk i shqetësoi veçanërisht organizatorët.

Këtu shtetet e tjera ndërtojnë me forcë një stadium në një qytet dhe ata ndërtuan një qytet të tërë rreth një stadiumi, si stadiumi Lusail. Ata shpenzuan shumën e pallogaritshme prej 200 miliardë dollarësh për projekte infrastrukturore dhe stadiume të reja faraonike nga burimet e mëdha financiare të vendit për të realizuar ambiciet e tyre maksimaliste. Fondi i pasurisë sovrane të vendit, me 450 miliardë dollarë në asete, nxiti një projekt madhështor ndërtimi mbarëkombëtar pothuajse në mënyrë paroksizmatike.

Synimi politik

Megjithatë, synimi ishte kryesisht politik. Për t’u treguar të gjithëve se Katari është një vend i hapur, i sigurt dhe modern. Ata bënë një bast afatgjatë me një kthim të fortë në imazhin më të madh të prestigjit të vendit të tyre dhe besojnë në masë të madhe se kanë fituar. Edhe sikur të ndalonin papritur shitjen e alkoolit brenda perimetrit të stadiumit vetëm dy ditë para ndeshjes së parë, duke i lënë ftohësit e birrës bosh dhe të mbyllur pa etiketën e markës Budweiser mbi to.

Megjithatë, FIFA, në respekt të anakronizmit autoritar të vendit, paralajmëroi sanksione kundër çdo lojtari që mban shiritin ylber “OneLove” në fushë për të protestuar kundër kriminalizimit të marrëdhënieve të të njëjtit seks nga Katari. Dhe sigurisht i njëjti komitet organizativ ndërhyri në prapaskenë pas një urdhri arbitrar politik për ekipin iranian që refuzoi të këndonte himnin e tyre kombëtar përpara ndeshjes së tyre të parë në shenjë proteste ndaj protestave masive në vendin e tyre despotikisht shtypës. Në ndeshjen e radhës kundër Uellsit, ndërkombëtarët iranianë e kënduan himnin me gjysmë zemre.

Gjithashtu, i njëjti komision, i përgatitur siç duhet dhe gjatë për çdo fatkeqësi, u kujdes në kohë kur në disa ndeshje tribunat ishin bosh për t’u hapur dyert emigrantëve të varfër që jetojnë dhe punojnë në vend. Stadiumet, jo aq misterioze, po mbusheshin brenda pak minutash nga bilbili i fillimit, kështu që imazhi televiziv tregonte tribunat. Truke mbresëlënëse që të tjerët kishin bërë para tyre.

Edhe pse ishte shumë herët për t’u thënë, zyrtarët qeveritarë të mirë, të cilët zakonisht dynden në pallatin e pasur të Emirit 42-vjeçar Tamim bin Hamad al-Thani, ishin në një gjendje mirëqenieje. Festa e bukur e futbollit kishte përfunduar, por festa e tyre tani kishte filluar. Ata kishin shpenzuar një ngarkesë prej miliardash për të ofruar ngjarjen më të shtrenjtë sportive të të gjitha kohërave. Dhe kishin arritur ta përfundonin me sukses. Ngjarja për ta, megjithatë, nuk ishte vetëm një xhevahir i paçmuar në kurorën e magjepsjes globale të vendit të pasur marramendës. Ajo u shërbeu edhe planeve shumë më madhështore.

Ndër të tjera, u shpreh synimi i tyre për ta bërë Katarin një lojtar të fortë ndërkombëtar me ndikim gjeopolitik dhe një lojtar të rëndësishëm rajonal në rajonin më kaotik të botës, përkatësisht në Lindjen e Mesme. Në Kullën Al Mirqab, një qiellgërvishtës në bregun perëndimor të Gjirit të Dohas që strehon ministrinë e jashtme të vendit, diplomatët e saj ishin të gëzuar. Kupa e Botës ishte bërë edhe një rast për një pasarelë të madhe politike të vizitorëve të dalluar nga e gjithë bota. Rreth 20 krerë shtetesh dhe disa dhjetëra liderë dhe ministra nga disa vende marshuan me radhë në kryeqytetin e Katarit.

Para së gjithash emirët e gjashtë monarkive arabe në rajon. Me të ftuarin më të rëndësishëm nga Gadishulli Arabik sundimtarin de fakto të Arabisë Saudite, Princin e Kurorës dhe Kryeministrin e mbretërisë Mohammed bin Salman bin Abdulaziz al Saud. Të pranishëm ishin presidentët e Algjerisë dhe Egjiptit, mbreti i Jordanisë, tre presidentë nga vendet afrikane të Ruandës, Senegalit dhe Liberisë, nënkryetari i Indisë dhe Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres. Ministri i Jashtëm Anthony Blinken, i shoqëruar nga një delegacion përfaqësuesish të Kongresit, mbërriti nga SHBA si i dërguar i Presidentit Joe Biden.

Gjatë pjesës së parë të ndeshjes SHBA-Iran, në prani të Blinken, u njoftua se SHBA kishte nënshkruar një marrëveshje armësh prej 1 miliard dollarësh në Katar.

Shtrëngimi i duarve nga Erdogan

Presidenti turk Erdogan, një aleat i ngushtë dhe i favorizuar financiarisht nga Katari, ishte gjithashtu i pranishëm në ceremoninë vezulluese të hapjes së eventit. Shtrëngimi i duarve i Erdogan me presidentin egjiptian Sisi, nën vështrimin dhe buzëqeshjen e gjerë të princit Tamim, ishte përgatitur në mënyrë metodike prej javësh për t’u paraqitur në media gjoja si një afrim miqësor midis Turqisë dhe Egjiptit.

Përveç kësaj, në margjinat e turneut, ministri i Jashtëm i Katarit, Sheikh Mohammed bin Abdulrahman al Thani, anëtar i familjes mbretërore të shtëpisë mbretërore të Thani, zhvilloi takime kokë më kokë me disa nga të ftuarit zyrtarë. Nga këndvështrimi i liderëve evropianë, nënçmimi i organizatës ishte më se i dukshëm. Asnjë nga zyrtarët më të lartë të BE-së, ai nuk do të shkelë në shkretëtirë. Gjermanja Ursula von der Leyen, belgu Charles Michel, spanjolli Josep Borrell, holandez Frans Timmermans, ndonëse kombëtaret e vendeve të tyre ishin të pranishme në garë në këtë aktivitet, ata e shmangën atë në mënyrë të dukshme. Ndoshta, të informuar ose të frikësuar për përfshirjen e Katarit në Parlamentin Evropian dhe financimin e anëtarëve të tij, ata u rezervuan për të udhëtuar atje,

Mungesa e zhurmshme e pjesës tjetër të europianëve u shua në mënyrë shurdhuese nga ardhja e Emmanuel Macron dhe mbështetja e zjarrtë e tyre ndaj Kombëtares së Francës në tribunat zyrtare. Një tifoz i flaktë i futbollit, si dhe një mbështetës i shquar i partneritetit të gjatë midis dy vendeve, ai udhëtoi nga Parisi në Doha dy herë në një javë me një fluturim vajtje-ardhje prej 12 orësh çdo herë. Ai u përzie me lojtarët francezë në dhomën e zhveshjes në gjysmëfinale dhe zbriti në fushë për t’i ngushëlluar ata pas humbjes së tyre të dhimbshme në finale. Prania atje e presidentit francez, si dhe e ministrit të Jashtëm amerikan, u përdor në të mirë të Katarit si një sukses i madh diplomatik. Një fakt që përcolli në mbarë botën se vendi, pavarësisht shkeljeve të të drejtave të njeriut dhe të punës, gëzon pranimin e Perëndimit.

E vërteta është se kushdo që e merr topin lart rrezikon një autogol. Sidomos kur organizatorët e korruptuar u përpoqën t’i vidhnin vëmendjen protagonistit të tij trofetar. Në dhënien e Kupës, ata mbuluan supet dhe fanellën e djersitur me shiritin e kapitenit të Argjentinës Lionel Messi me një mantel. Për ta ishte një mirëseardhje kulturore dhe pranim i mënyrës arabe të nderimit dhe pritjes së vizitorëve duke i veshur me rroba tradicionale.

Meqenëse në kulturën e tyre, ky mantel i zi për burra me lesh deveje dhe leshi dhie të punuar me dorë, me qëndisje ari, i quajtur bisht, tregon status të lartë, imamët, emirët dhe sheikët e veshin për të treguar imponim dhe privilegj. Në fakt një “kapelë” e gjithë ngjarjes u tentua me egoizëm përballë Messi-t triumfues, i cili e priste prej vitesh këtë moment. Ishte gjesti simbolik i një shefi që shkonte përtej haraçit për fitimtarin, sepse përmbante një mesazh narcisist të shfaqjes së pushtetit dhe detyrimit poshtërues për t’iu përkulur fuqisë së parave të tij. Asgjë nuk ka të bëjë me sombreron e veshur nga Pele në festimin e fitores së Meksikës në Kupën e Botës në 1970.

Presidenti i vendit pritës nuk ia vuri në kokë, pasi Emir Tamim e “mbuloi” Messin me zemërim të padurueshëm. Ishte një lëvizje e paimagjinueshme për zakonet shekullore të dhënies së trofeut. Për katarët, megjithatë, ishte një manifestim i pushtetit mbi institucionin. Vetëm sepse mundën. Vendet ku superylli i futbollit Messi luan për skuadrën franceze Paris Saint-Germain, pronari i të cilit është emirati i Katarit. Prandaj, ata mendojnë se me të drejtë mund ta trajtojnë atë si një punonjës shumë të paguar dhe t’i bashkojnë çdo aksesor që duan.

Gjest provokues

Nëse ka mbetur edhe një moment i fundit nga Botërori, ai është ai i gjestit sfidues të portierit të “Albiceleste” Emiliano Martinez. Ai erdhi si një kundërvënie e gjallë ndaj mantelit të veshur me kapitenin e Argjentinës, Leo Messi, teksa ai ngriti me gëzim Kupën. Kur mori çmimin për portierin më të mirë të kompeticionit, një ar të tmerrshëm dhe një dorezë gjigante qesharake, ai e vendosi atë në ijë për të simuluar një priapizëm hipertrofik që tronditi snobizmin kudo kur e pa.

Nuk ngjante aspak me gjestin e kapitenit të dikurshëm të kombëtares së Argjentinës, Antonio Rattin, i cili kur u përjashtua në ndeshjen e Kupës së Botës 1966 të Anglisë kundër vendit pritës, shkaktoi kaos në stadiumin Wembley. Ai rrëmbeu në mënyrë të vrazhdë organet gjenitale nga poshtë pantallonave të shkurtra dhe u fut në tapetin për mbretëreshën, duke tmerruar aristokratët anglezë. Përkundrazi, Martinez, i ashtuquajturi “Dibu”, nuk u zemërua. Ai po kënaqej me frymëzimin e tij të momentit të nxjerrë nga kultura e futbollit mashkullor dhe kodet e ngurta të maskulinitetit të stadiumit.

Gjesti i tij u duartrokit në Birmingham pasi ai është portieri i ekipit vendas Aston Villa. Në të njëjtën kohë, ajo gjithashtu vlerësoi në mënyrë implicite Katarin e dominuar nga meshkujt. Megjithatë, në thelb, sjellja e tij e “paqartë” ishte një qëndrim përçmues ndaj dekorit pretencioz dhe modestisë hipokrite të drejtuesve arrogantë të ngjarjes, të cilët i përmbahen rreptësisht ndarjes mes dy gjinive.

Sido që të jetë, Kupa e Botës 2022 me përmasa të vogla, por me rezerva gjigante të gazit natyror në Katar është vlerësuar nga komuniteti botëror i futbollit si një sukses organizativ. Si me ndjesinë, pasionin dhe spektaklin e anës së tij të ndritur konkurruese dhe me hijen e interesave politike e biznesore që ishin investuar tek ai. Vendi pritës tani që festa ka mbaruar është ende larg transformimit magjik në një peizazh idilik ku 2.3 milionë punëtorë migrantë do të shfajësohen papritur dhe të drejtat e LGBT+ do të respektohen çuditërisht.

Çfarë mori, si do ta përdorë vendi apo do të përfitojë nga ekstravaganca dhe sensacionalizmi i veshjes së dritares është pyetja e tij. Data e radhës në vitin 2026 në kurset më tolerante të Amerikës së Veriut në SHBA, Kanada dhe Meksikë. Aty ku “banda” e FIFA-s, e çliruar, por jo e pastruar, nga mallkimet e caktimit të organizatës në Katar, pret fitime rekord që do të arrijnë në 10 miliardë dollarë.